Braziliaans journaal in een nieuw jasje

Het is hét Journaal van de Braziliaanse televisie: ‘Jornal Nacional’ van Globo, gepresenteerd door William Bonner en Renata Vasconcellos. Duo-presentatie dus, zoals bijvoorbeeld RTL Nieuws dat ook doet bij ons in Nederland.

Het journaal en Globo krijgen veel kritiek, om inhoudelijke redenen, om politieke redenen, omdat het nu eenmaal het belangrijkste nieuwsprogramma is. Persoonlijk vind ik de montage van de items negen van de tien keer slordig, er is vaak te weinig aandacht voor beeld en geluid, ze doen niet aan ‘story telling’. Maar daar gaat dit blogje niet over.

Nieuw jasje

Sinds gisteren heeft het ‘JN’ een nieuw decor. Dat decor op zich is niet revolutionair veranderd, de kleuren zijn wat warmer, het meubilair is anders, meer schermen waar ze meer gebruik van maken. En ook bij het Braziliaanse journaal moeten de presentatoren sinds gisteren staand presenteren.

Dat is inmiddels niet meer bijzonder: zo’n beetje alle TV-Journaals die ik ken doen het, in Nederland en daarbuiten. Wat dat betreft zijn ze laat bij Globo. Bovendien durven de Brazilianen niet goed te kiezen: de presentator zit, staat, zit, loopt, zit… Ook de cameravoering is ‘actief’: een cameraman, misschien met steadycam, die op de presentator afloopt, in plaats van een mechanische inzoom door een kraancamera zoals bij ons. Dus een beweging die enigszins wiebelt en wat gehaast oogt en daarmee waarschijnlijk ‘urgentie’ moet uitstralen.

Ik ben er geen fan van, al is het origineler dan wat je bij veel andere journaals ziet.

Meesters van informaliteit

Iedereen spreekt de presentatoren aan als ‘Bonner’ en ‘Renata’, de stijl van presenteren is uiterst informeel en losjes. Ik bewonder die Braziliaanse stijl van presentatie, althans bij de verslaggevers en nieuwslezers van Jornal Nacional.

Het lijkt allemaal ongelooflijk relaxed, een heel losse manier van presenteren. Alles klopt: de handbewegingen, de meelevende gezichtsuitdrukking, de ‘spontane’ gesprekjes na afloop van sommige items. Het komt erg natuurlijk over en is allesbehalve stijf. Daar kunnen we in Europa veel van leren.

Geen gemaakte afstandelijkheid, maar informeel zakelijk, als u begrijpt wat ik bedoel. William Bonner, met zijn grijze lokken en tandpasta glimlach is er een kampioen in. Hij filmde zelfs zijn collega tijdens het presenteren (Renata was aan het woord, hij was waarschijnlijk buiten beeld, maar toch). Een filmpje dat vervolgens op social media weer aandacht moet genereren, best slim vond ik.

Maar bij de eerste uitzending van het Jornal Nacional in het nieuwe jasje was er soms toch een ongemakkelijk momentje. Staand duo-presenteren is moeilijk: degene die niet aan het woord is, lijkt er een beetje sullig bij te staan wachten.

Misschien dat het gewoon een kwestie van wennen is. De momenten dat Bonner of Renata alleen staan komen ze vanouds overtuigend over.

‘Bij u in de huiskamer’

Maar de grootste verandering van het ‘nieuwe’ Jornal Nacional van Globo is de manier waarop live-gesprekken in beeld worden gebracht. Een presentator loopt naar een scherm, waarop de verslaggever of correspondent te plaatse al zichtbaar is. Op dat scherm zien we die reporters van top tot teen in zicht. Ze staan rechts in beeld, het lichaam schuin gedraaid.

In de studio staat de presentator links in beeld en kijkt naar dat scherm. De illusie is dat hij zijn gesprekspartner in de ogen kijkt, dat ze tegenover elkaar staan in dezelfde ruimte. Als de camera inzoomt, en de studio niet langer zichtbaar is, staat William Bonner ineens in Kathmandu.

Een originele manier om een live gesprek ‘dichterbij’ te brengen. En het werkt wat mij betreft, juist omdat die Brazilianen zo ontspannen en natuurlijk, informeel communiceren. Het is geen geacteerde conversatie maar een echt gesprek. Kijk naar dit stukje uit het Jornal nacional van gisteren, over de dengue uitbraak in São Paulo. De militairen die daar zo vreselijk on-natuurlijk poseren zijn een minpuntje, toegegeven. Waar het omgaat ziet u op ongeveer 25 seconden:

Knap

De verslaggever is volledig in beeld; eentje stak gisteren tijdens het live gesprek met William Bonner zijn hand in de jaszak, een heel natuurlijke beweging. Niet iedereen kan dat. De paar keren dat ik live ga bij het Journaal zie je me tot mijn middel. Ik kan een spiekbriefje in mijn hand hebben, zenuwachtig met mijn hand zwaaien of knikkende knietjes krijgen: je ziet het niet. Een shot waarbij alles zichtbaar is betekent dat je stevig in je schoenen moet staan, letterlijk. Live…

Overigens schakelt het Braziliaanse journaal wel over naar een tweede shot, het klassieke beeld van de correspondent ter plaatse die recht in de camera kijkt. Dat betekent dus dat er twee camera’s gebruikt worden om live te gaan, een praktisch probleem van deze manier om kruisgesprekken in beeld te brengen en een goede reden om het niet te doen. Maar toch: chapeau voor de bedenker van deze aanpak. Want wat je er ook van denkt, het is origineel.